Positie Omtzigt, functie elders. Het zinnetje is voor honderd-en-een uitleg vatbaar. Maar de suggestie die eruit spreekt is zó brisant, dat iedereen zweert geen idee te hebben waar het zinnetje vandaan komt.

Pieter Omtzigt is namelijk niet zomaar een volksvertegenwoordiger. Hij is een Kamerlid met een enorme achterban en iedereen weet dat veel Haagse politici hem lastig vinden, zowel binnen als buiten zijn partij.

Dat er helemaal aan het begin van een formatie blijkbaar al over poppetjes wordt gesproken, is al vreemd. Maar dat er uit de woorden ‘functie elders’ kan worden geconcludeerd dat in elk geval één van de betrokkenen bij de onderhandelingen van hem af zou willen, is dodelijk. Het bevestigt alle vooroordelen die bestaan over de spelletjes die achter gesloten deuren worden gespeeld in Den Haag.

Binnen zijn eigen partij CDA is deze week vanuit het partijbestuur een actie opgestart om de door oververmoeidheid thuiszittende Omtzigt een hart onder de riem te steken. Maar het kan niet verhullen dat niet iedereen in de partij altijd even blij met hem is.

De toeslagenaffaire was aanleiding dat er in de ministerraad ‘niet op vriendelijke toon’ over hem werd gesproken. Dat bleek tijdens de verhoren van de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de uit de hand gelopen fraudebestrijding bij de kinderopvangtoeslag.

Ook CDA-ministers klaagden over hem. Toen premier Mark Rutte de notulen van een vergadering uit juli 2019 openbaar wilde maken waarin er ‘onvriendelijk’ over Omtzigt zou zijn gesproken, zouden diens partijgenoten in het kabinet dat hebben tegengehouden, melden meerdere bronnen.

Maar niet alleen CDA’ers vinden hem een lastpak. Regeringspartij D66 nam het Omtzigt kwalijk dat hij na het vertrek van D66-staatssecretaris Menno Snel een stuk minder doortastend was om Snels politieke baas Wopke Hoekstra (CDA) aan de tand te voelen.

En bij de VVD zijn ze niet vergeten hoe Omtzigt tijdens de verkiezingscampagne de toeslagenaffaire verbond aan de persoon van Mark Rutte, door telkens van de Ruttedoctrine te spreken. De fraudebestrijding waarbij tienduizenden burgers werden gemangeld kon mede zo lang onder de oppervlakte doorgaan omdat Rutte zou eisen dat veel dingen geheim bleven. Dat interne memo’s op ministeries niet openbaar worden gemaakt, was echter ook al gebruik onder CDA-premier Jan Peter Balkenende, haastten VVD’ers te zeggen.

Maar al vinden anderen hem soms irritant, iedereen die Omtzigt een beetje kent, weet dat hij zich niet zou laten wegpromoveren omdat hij anderen in de weg zit. In het CDA is in het verleden weleens gesproken over een post in het Europees parlement. Omtzigt heeft een fors mandaat van de kiezer (nu weer 342.000 voorkeurstemmen). Nadat zijn partij hem in 2012 al eens van de kieslijst had willen weren, heeft Omtzigt gezworen zich nooit meer zomaar weg te laten duwen.

Dat maakt het zinnetje ‘functie elders’ ook zo verbazingwekkend. Uitgerekend Omtzigt pleit voor nieuwe mores in Den Haag, meer dualiteit tussen Kamer en kabinet. Daar past geen ‘functie elders’ bij.

Dat er zorgen zijn over de stabiliteit van het CDA bij andere partijen, is dan weer minder verbazingwekkend. Mogelijk dat de verkenners het daarover wilden hebben in hun gesprekken.

Het CDA is sinds afgelopen zomer verdeeld. Omtzigt verloor de interne lijsttrekkersverkiezing tegen Hugo de Jonge nipt. Een groot deel van de leden steunt de koers die Omtzigt voorstaat: een minder bestuurlijke dan het CDA tot nu toe voerde. Toen Hoekstra het stokje van De Jonge overnam in december, leken hij en de nummer 2 niet echt een team te vormen. Een bekende van Omtzigt vertelde deze week dat hij zich in de campagne gepasseerd voelde door Hoekstra. Andersom wekte Omtzigt verbazing door op eigen houtje VVD-leider Rutte voor een debat uit te dagen.

Via sociale media verweet een groot deel van de achterban de CDA-top het thuiszittende Kamerlid onvoldoende te steunen. Zo biedt de storm die nu rond het buiten Den Haag enorm populaire Kamerlid is losgebarsten ook nieuwe kansen voor het CDA. Hoekstra ging direct voor Omtzigt staan. Zo kan hij de eenheid in zijn partij herstellen.

Nou ik als je niet eens je kiezers meer oprecht mag vertegenwoordigen…